 |
| Nghệ sĩ Ngọc Hương |
Ngành Mai, thông tín viên RFA
Những người am tường theo dõi hoạt động cải lương, hầu như ai cũng biết Thu An – Ngọc Hương – Thanh Hải thành danh, tạo nên sự nghiệp là nhờ ở đoàn Thủ Đô của ông bầu Ba Bản, chớ như hát ở đoàn khác thì khó thể nào nổi tiếng mau lẹ như vậy, mà rất dễ dàng bị lu mờ luôn, bởi đoàn hát nhỏ thường hay rã gánh. Trong lịch sử cải lương đã từng cho thấy ca vọng cổ hay như đệ nhị danh ca Út Nhị mà ở đoàn nhỏ thì tên tuổi bị lu mờ đi. Thế mà cả ba người khi đã nên danh, có tiền vô nhiều lại bỏ đi, gây cho đoàn Thủ Đô một khoảng trống, phải thời gian vài tháng mới lấy lại phong độ, thì ai lại không chán nản bỏ cuộc.
Khi sang đầu quân đoàn Kim Chưởng thì Thu An cũng làm soạn giả thường trực kiêm giám đốc kỹ thuật, và Thanh Hải – Ngọc Hương thì cũng nắm giữ vai đào kép chánh, tức chẳng kém hơn lúc còn ở đoàn Thủ Đô về tiền lương đêm hát, cũng như ký giao kèo. Nhưng có điều là thành danh nhờ đoàn Thủ Đô mà bỏ đi như vậy thì Tổ nghiệp có cho hưởng lộc lâu dài, hay là về sau thì đã không còn được như vậy. Nhiều người tin tưởng vào vô vi đã nói thế, và họ chứng minh rằng về sau thì Thanh Hải bị bạc đãi, kép mùi mà bị giao cho vai hề, một vai khó coi, bị làm trò cười cho đồng nghiệp đến nổi phải nghỉ hát.
Còn vợ chồng Thu An, Ngọc Hương thì sao, Tổ nghiệp có cho hưởng lộc lâu dài không? Nếu như người ta ngược thời gian trở về trước thì sẽ rõ biết và tùy theo sự nhận xét ở mỗi người mà phê phán. Soạn giả Thu An nguyên là nhạc sĩ đờn cò, quê quán ở Ba Vát, Bến Tre, thường hay tham gia đờn ca tài tử, đình đám ở địa phương. Tuy xuất thân là nhạc sĩ đờn cò, nhưng về sau làm soạn giả thường trực kiêm giám đốc kỹ thuật đoàn Thủ Đô, đoàn Kim Chưởng, làm bầu gánh. Nhưng khi tiếp xúc với mọi người, với báo chí, chẳng khi nào Thu An nhắc đến cái quá khứ “đờn cò” của mình, mà chỉ nói mình biết đờn mandolin, viết nhạc...
Chán ngán cảnh sống trong bưng biền
Năm 1946 Thu An đi kháng chiến, làm văn nghệ trong khu, được vài năm thì chán ngán cảnh sống trong bưng biền, nên bỏ trốn về thành, thì lại bị lính của Le Roy bắt giam ở khám lá Bến Tre. Thời này Tỉnh Trưởng Bến Tre là Đại Tá Le Roy, vốn là Tây lai, rất gắt gao với những ai có thành tích kháng chiến.
Thân mẫu Thu An nghe nói ông bị lên án tử, nên gấp rút lên Sài Gòn cầu cứu với ông Ba Bản. Sợ rằng đợi đến ngày mai có thể Thu An sẽ không còn, nên dù đêm tối ông Ba Bản cũng lái xe về Bến Tre ngay.
Từ trái sang: Nghệ sĩ Tuấn Thanh, Nghệ sĩ Thanh Thanh Tâm, Nghệ sĩ Thanh Hải và Nghệ sĩ Ngọc Hương trong chương trình Làn điệu phương nam trước đây.
Gặp Đại Tá Le Roy tại dinh tỉnh trưởng lúc gần nửa đêm, ông Ba Bản nói về vấn đề Thu An. Theo lời ông Ba Bản kể lại với tôi thì lúc đó Le Roy nói:
- Thằng đó là Việt Minh, ở đây nhiều người biết nó đi kháng chiến.
Ông Ba Bản nói:
- Chớ bộ tôi không phải Việt Minh sao? Nhưng tôi biết nó đã về thành rồi.
Lúc kháng chiến mới nổi lên, ông Ba Bản từng tham gia và có chức vụ khá lớn, ông từng mang cả nhà in vào chiến khu hiến cho kháng chiến. Thời gian sau ông về thành, cùng với các ông Trần Văn Lắm, Hồ Thông Minh, Tướng Bảy Viễn...
Le Roy lệnh cho tập họp tất cả người tù cho ông Ba Bản tìm Thu An trong đám tù nhân, gặp Thu An thì thấy đã bị cạo đầu rồi. Vấn đề “cạo đầu” này tôi thắc mác hỏi ông Ba Bản thì ông nói “để đừng lộn với thằng khác”. Thế là ông Ba Bản lãnh Thu An đem lên Sài Gòn ở tại nhà ông ở đường Macmahon (thiên hạ ở Sài Gòn gọi là đường “Mặt Má Hồng”) phía trên cầu Công Lý, đường đi lên phi trường Tân Sơn Nhứt. Với cái ơn cứu mạng kia, người ta nói Thu An có làm thân trâu ngựa cũng chưa trả được, vậy mà về sau Thu An lại phản ông, đưa đến việc đoàn Thủ Đô bị rã gánh. Vấn đề sẽ nói ở phần sau, giờ đây nói tiếp chuyện lãnh Thu An lên Sài Gòn. Đến lúc ông Ba Bản thành lập hãng dĩa hát Hoành Sơn, ông cho Thu An trông coi phòng thu thanh và trả lương tháng, nhiệm vụ giữ chìa khóa mở cửa đóng cửa mỗi khi có nghệ sĩ thu thanh.
Cũng cần nói thêm lúc bấy giờ chưa có cái tên Thu An, mà tên của ông là Nguyễn Văn Sáu, người ta thường gọi là chú Sáu, anh Sáu. Ở phía sau hãng dĩa Hoành Sơn đất rộng, ông Ba Bản cất dãy nhà nhiều căn cho nhân viên ở, trong đó có dành một căn cho cô thư ký tên Thu, và chú Sáu đang đeo đuổi cô thư ký này, dù rằng ông đã có vợ con ở quê nhà Ba Vát, Bến Tre.
Ngày nọ Út Trà Ôn và các nghệ sĩ nhạc sĩ, đến thu thanh, họ chờ lâu mà không thấy chú Sáu mở cửa. Cậu Mười Út nói có lẽ chú Sáu đang ở nhà cô Thu, kêu Hữu Phước xuống kiếm coi có ở đó không. Lúc nầy thì Hữu Phước mới vừa được Tướng Bảy Viễn giới thiệu về đây, còn hụ hợ chớ chưa có nhận việc gì chánh thức, cũng chưa được cho ca vô dĩa hát. Thời gian sau chú Sáu lên chức (làm thêm việc gì đó cao hơn) nên giao chìa khóa cho Hữu Phước.
Quả thật, Hữu Phước xuống nhà cô Thu thì thấy chú Sáu đang tán tỉnh người đẹp, chạy về báo lại.
Út Trà Ôn nói:
- Đó! Tôi nói có trật đâu, chú Sáu đang an nghỉ ở nhà cô Thu.
Rồi người nào đó lại lên tiếng:
- An nghỉ ở nhà cô Thu, vậy thì từ đây mình gọi chú Sáu là “Thu An” anh chị em đồng ý chớ!
Mọi người cùng cười vui sau câu nói ấy, và rồi cũng có người gọi chú Sáu là Thu An. Thấy cái tên “Thu An” nghe cũng hay hay, nên khi viết tuồng cải lương chú Sáu lấy biệt danh Thu An luôn cho tới bây giờ. Chớ trước đó viết bài ca vọng cổ Tấm Lòng Hiếu Tử, bài Ly Rượu Thọ thu thanh dĩa hát, thì chú Sáu lấy biệt danh Nguyễn Thu, tức ghép tên cô Thu với cái họ của mình.
Cái tên soạn giả Thu An bắt nguồn là như vậy đó. Nhiều người mới nghe tưởng là nói đùa, nhưng sự thật là thế.
No comments :
Post a Comment